Trong lĩnh vực học tập và tiếp thu kiến thức mới, chúng ta thường gặp nhiều phương pháp và kỹ thuật khác nhau. Mỗi người có cách tiếp cận riêng, nhưng nếu có cách nào đó để nâng cao và tối ưu hóa quá trình học tập của bạn thì sao?
Nghiên cứu ban đầu về Kỹ thuật học tốt
Tôi bắt đầu với các Nghiên cứu, tìm kiếm các trang học thuật và Internet khác nhau. Nhiều tài nguyên và từ khóa được đề ra, tuy vậy rõ ràng, học thuật và nghiên cứu luôn đi kèm một Thư viện dữ liệu, hoặc các kỹ thuật hỗn hợp áp dụng với giáo viên hay công nghệ. Nó nằm ngoài tầm kiểm soát học sinh.
Tuy vậy, tôi cũng lọc ra các ý khác nhau, để bất kỳ người học nào cũng kiểm soát được ảnh hưởng. Và sử dụng nó tác động tích cực đến quá trình học tập của mình.
Một số thuật ngữ, mà chúng ta bắt đầu sử dụng để hiểu hơn ngữ cảnh trong bài viết này:
- Deeper Learning (Học sâu): Nhiều người sẽ nhầm lẫn với Deep Learning của AI, tuy vậy điều này sẽ được hiểu theo nghĩa khác biệt hơn. Deeper Learning trong ngôn ngữ người học, nó là việc liên kết các kiến thức, tạo ra các kết nối ý nghĩa hơn
- Active Learning: Đặt câu hỏi, giải câu đố, thảo luận nhóm hay tiến hành các trò chơi học tập
- Ngưỡng kiến thức
Nền tảng của kiến trúc nhận thức
Tâm trí của bạn về cơ bản là một mạng lưới các ý tưởng, suy nghĩ và niềm tin được kết nối với nhau. Một số kết nối mạnh mẽ hơn và quan trọng hơn, trong khi những kết nối khác kém nổi bật hơn. Giống như một trang web phức tạp, kiến trúc nhận thức của bạn cho phép bạn tạo ra các sơ đồ kiến thức, là những mô hình tư duy.
Đây là chìa khóa để hiểu cách suy nghĩ về một điều gì đó hơn là chỉ nghĩ về điều đó. Khi bạn trải nghiệm “khoảnh khắc bừng sáng”, bạn không nhất thiết phải học được điều gì đó hoàn toàn mới; thay vào đó, bạn đang xem thông tin hiện có theo một cách mới và sâu sắc.
Quá trình hình thành một mô hình và lược đồ tinh thần vững chắc có thể tốn nhiều thời gian, thường dẫn đến cảm giác bối rối và không chắc chắn. Bạn có thể cảm thấy rằng mình sắp hiểu được nhưng vẫn chưa nắm bắt được nó. Đây là lúc cần phải đẩy nhanh việc hình thành các mô hình tư duy.
Ngưỡng kiến thức
Nó là khái niệm đề cập đến các khái niệm cốt lõi của môn học, mà người học cần nắm bắt. Từ đó hiểu được toàn bộ môn học đó.
Tính chất ngưỡng kiến thức, là khi bạn vượt qua ngưỡng (là các rào cản kiến thức căn bản), khoảnh khắc bừng sáng sẽ đến với bạn.
Một ví dụ đơn giản, khi không biết phân biệt các con số, không thuộc bảng cửu chương -> Bạn không thể nào hiểu các phép toán đại số đơn giản (Nhân, chia).
Xem thêm chi tiết và các ví dụ cụ thể về: Ngưỡng Kiến Thức.
Khi đang nghe diễn giả nói về điều gì đó, hoặc đọc một cuốn sách, đột nhiên bạn bị lạc hướng. Bạn không hiểu cách mà họ đang nói đến hoặc cuốn sách nói về điều gì.
Học là đệ quy
Tính chất khá thú vị việc học, qua nhiều chứng minh khoa học, là quy trình đệ quy.
Khi bạn học một lần nữa, kiến thức tiếp thu của bạn về vấn đề đó lại tốt hơn. Nó không có nghĩa là bạn học không đủ tốt lần đầu, mà là khi bạn trở lại, bạn đã có trang bị tốt hơn:
- Bạn nắm bắt được bức tranh toàn cảnh cả vấn đề
- Bạn đã hiểu hơn các chi tiết và bức tranh toàn cảnh. Bạn hiểu các mảnh ghép cần đưa vào vị trí nào khớp hơn. Các khái niệm chưa hiểu trước đây đột nhiên bừng sáng hơn.
Cách tiếp cận là tham khảo (Việc học là phi tuyến tính)
Một cuốn sách, hay một video bài giảng thường có Khung học và mục lục theo cách mà tác giả tiếp cận. Nhưng việc học, điều đó chỉ là tham khảo, bạn có thể bắt đầu hành trình từ nhiều góc độ khác nhau.
Cấu trúc ban đầu: A-B-C-D-E
Bạn có thể tiếp cận: B-D-C-A-E
Nên nhớ, não bộ của bạn khá phức tạp, chính nó cũng không bao giờ hiểu một kiến thức theo đường thẳng tuyến tính mà tự hiểu cách kết nối riêng mình.
5 Kỹ thuật học "Giỏi"
Những yếu tố học này được chính tôi áp dụng, hoặc nhìn thấy gần như mọi người tiếp thu tốt đều ít nhất áp dụng một vài kỹ thuật trong đó.
1. Mồi
Khái niệm Mồi ở đây được hiểu đơn giản. Bạn có thể xem nó là giai đoạn “tiền nghiên cứu”, hoặc nhìn nhận thông tin sơ lược.
Kỹ thuật Mồi được thực hiện bằng cách scan nhanh các thông tin, tìm được sự hiểu biết chung qua khuôn khổ học tập.
Bạn có thể đọc nhanh phần mục lục, xem qua các Đồ họa, hình ảnh hấp dẫn.
Điều quan trọng khi thực hiện là tạo ra một Sơ đồ tư duy đơn giản. Nó được tạo ra như một bức tranh lớn đơn giản.
Nên nhớ, đừng bao giờ bị cuốn vào chi tiết. Bạn sẽ mất đi mục đích chính giai đoạn này là tìm hiểu về bức tranh lớn toàn cảnh.
Bức tranh lớn giúp bạn:
- Dễ dàng có các khoảnh khắc bừng sáng hơn
- Nắm bắt các Kiến thức ngưỡng
- Đẩy nhanh quá trình học hơn
2. Event
Điều này đặc biệt có thể cải thiện giúp một số nguời hay dễ nhàm chán, hay có vẻ buồn ngủ trước các bài giảng hay các buổi thuyết trình.
Đầu tiên, bạn cần phải chủ động tiếp nhận các kiến thức này.
Tương tự bắt bóng, phải biết chủ động chụp sẽ khác với né nó ra. Nếu bạn không biết cách đưa tay ra đón bóng, nó sẽ bật ra. Bạn cần chủ động biết cách nắm bắt kiến thức đó.
Bạn thường hiểu nhầm mình nghe được, nó thẩm thấu vào mình. Tuy vậy, rõ ràng bạn vừa bị kiến thức tấn công vào và dội ra.
Bạn hãy tập đặt câu hỏi, nó có thể thành tiếng hoặc trong đầu: 5W1H.
Nếu có 1 kiến thức chớt đến, ví dụ như tế bào. Bạn có thể hỏi Tế bào là gì? Nó đến từ đâu? Nó liên hệ gì đến cơ thể chúng ta?
Tôi khuyến khích bạn sử dụng nhiều câu hỏi Why & How. Nó giúp bạn liên kết trở lại với Bức Tranh Lớn mà kỹ thuật một chúng ta đã vẽ ra -> Một bóng đèn sáng lên trong não chúng ta.
Nó đặt vấn đề là chúng ta không chỉ cần hiểu 1 khái niệm đơn giản duy nhất, mà phải nghiên cứu thêm các khái niệm khác liên quan để hỗ trợ.
3. Review (Ôn tập)
Một học sinh giỏi, sẽ có bản reviews lại từ bản nháp trong 12 tiếng khi tiếp thu.
Một nghiên cứu đơn giản dễ hiểu là việc càng để lâu, bạn sẽ dễ dàng quên đi các kiến thức đã học. Ngoài ra, điều kiện tốt nhất là khi bạn thực hiện nó trước giấc ngủ tối. Vì nó giúp bạn Củng cố trí nhớ qua giấc ngủ (sleep dependent memory consolidation).
4. Dùng kỹ thuật để Ôn tập
Bạn nên dùng Kỹ thuật để Ôn tập hiệu quả hơn, đặc biệt, kỹ thuật để kết nối với Bức tranh lớn là điều giúp bạn nhanh chóng nắm bắt được bài học hơn.
Một lần nữa, việc dùng Mindmaps được tôi khuyến nghị bạn. Nó giúp bạn kết nối tốt tất cả kiến thức và có cái nhìn cụ thể hơn trong việc hệ thống việc học.
Hãy chắc chắn ghi chú của bạn đơn giản nhất
Việc bạn sử dụng từ ngữ đơn giản, giúp cho não của bạn vận động tất cả 2 bán cầu.
Sử dụng ghi chú ở mức tối thiểu
Nghiên cứu khác cho thấy, việc ghi các ghi chú dài, khiến bạn bị thụ động và hạn chế quá trình Tải nhận thức. Bạn cần phải thiết lập để không đi nhầm lẫn, nhưng đủ độ lạc hướng để bộ não tái thiết cách vận hành.
5. Hướng đến bài kiểm tra
Việc này hiệu quả vì việc đó gây áp lực rằng chúng ta phải tổ chức lại các kiến thức đã học, theo hướng có thể sử dụng được.
Thử thách bản thân
Một điều chứng minh là chúng ta sẽ thường bỏ qua một vài thứ mà chúng ta tỏ ra yếu ớt.
Recall (thu hồi)
Điều này đơn giản là việc nhớ lại và thu hồi nó từ bộ nhớ đã học, thay vì bạn Nhận ra kiến thức đó.
Ví dụ: Bạn có thể nhận ra một khung cảnh cũ, một người quen cũ. Nhưng bạn thật sự khó có thể vẽ ra được nó trên giấy. Đôi khi chúng ta nhầm lẫn việc Nhận ra với Thu hồi/nhớ lại kiến thức.
Vì vậy, việc cố gắng tham gia một bài kiểm tra, nó giúp bạn phải nhớ lại các kiến thức tối thiểu để phục vụ một yêu cầu cụ thể.
Học theo nhiều cách khác nhau
Chúng ta thường thoải mái theo cách học riêng mình: Nghe podcast, đọc sách hay tham gia Khóa học bài giảng online. Mỗi người đều thoải mái và tự cảm nhận tiếp thu kiến thức hiệu quả nhất riêng mình. Tuy vậy, bạn sẽ bão hòa cách học nếu ôn lại theo cách cũ.
Học lại bằng cách chỉ đọc ghi chú là cách tồi tệ nhất khi học.
- Nó không mang tính thử thách
- Nó cũng chỉ là cách học tập tương tự để nhận dạng thay vì nhớ
Cách tuyệt vời nhất mà nhiều người thường dùng là dạy ai đó. Việc đó khiến bạn phải nhớ lại kiến thức, cũng như thể hiện theo cách khác ra bên ngoài để người khác học lại. Bạn cũng cần nhìn lại bức tranh lớn, xem bắt đầu dạy từ đâu hay tổng kết lại kiến thức khi dạy. Nó giúp bạn một lần nữa liên hệ về Tổng quan trước đó.